Phát triển Ngành cÆ¡ khí Máy Xây dá»±ng Việt Nam:
Cần quy hoạch và cÆ¡ chế
Ninh Toàn
Trung bình má»—i năm Việt Nam phải chi 3 đến 4 tá»· USD để nháºp khẩu các loại máy xây dá»±ng từ các nÆ°á»›c trên thế giá»›i. Có tá»›i 150.000 nhà thầu xây dá»±ng trong Ä‘ó có khoảng 2.000 nhà thầu lá»›n và vừa Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng vá»›i hàng nghìn công trình lá»›n trên má»i miá»n đất nứơc được thi công nhÆ°ng tìm má»i mắt trong báo cáo 10 năm hoạt Ä‘á»™ng của Hiệp há»™i cÆ¡ khí Việt Nam (VAMI) không há» thấy má»™t Ä‘Æ¡n vị nào sản xuất máy xây dá»±ng ngoại vá»n vẹn hai máy xúc EKG-10 và máy combai Ä‘ào lò xúc láºt VMC-500 nhÆ°ng lại là sản phâm của cÆ¡ khí ngành than.
Má»™t thị trÆ°á»ng sôi Ä‘á»™ng được Ä‘ánh giá rất tiá»m năng thu hút các các nÆ°á»›c ngoài trong khi các nhà quản lý và doanh nghiệp trong nÆ°á»›c tá»± tin vá»›i năng lá»±c, chất xám mà vẫn loay hoay vá»›i vấn Ä‘á» quy hoạch phát triển, cÆ¡ chế và nguồn vốn từ hàng chục năm nay…Má»™t sá»± lãng phí lá»›n vá» ngoại tệ và hÆ¡n nữa là các doanh nghiệp cÆ¡ khí xây dá»±ng Việt Nam vẫn chÆ°a có cÆ¡ há»™i để lá»›n lên!
Thiên Ä‘Æ°á»ng của máy xây dá»±ng Nháºp khẩu
CÆ¡ khí máy xây dá»±ng là nhóm ngành sản xuất máy móc hạng nặng phục vụ trong xây dá»±ng cÆ¡ bản. Có thể chia máy xây dá»±ng thành các nhóm chính nhÆ°: nhóm máy nâng, nhóm máy làm đất, nhóm máy gia cố ná»n móng, nhóm máy sản xuất váºt liệu và cấu kiện xây dá»±ng, máy thiết bị chuyên dụng, nhóm máy làm Ä‘Æ°á»ng, nhóm máy cẩu tháp, cần trục, nhóm máy thiết bị hoàn thiện…Äặc Ä‘iểm chung của các máy này có cấu tạo phần cÆ¡ và phần Ä‘iện, kích thÆ°á»›c lá»›n, khối lượng thép rất nặng, phí váºn chuyển cao nên giá thành ít nhất vài tá»· đồng trở lên, tháºm chí có máy móc lên đến vài chục tá»· đồng.
Theo ông VÅ© Khoa – Chủ tịch Hiệp Há»™i nhà thầu Xây dá»±ng Việt Nam (VACC) cho biết: Do ngành cÆ¡ khí trong nÆ°á»›c chÆ°a sản xuất được nên các nhà thầu trang bị máy móc phải nháºp khẩu từ nÆ°á»›c ngoài. Cụ thể nhÆ° nháºp cần trục của Pháp, máy Ä‘ào máy ủi của Italia, Äức, Anh, máy làm gạch block của Tây Ban Nha, máy xúc láºt của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nháºt Bản…Không những thế, khi nháºp máy móc vá» còn phải thuê chuyên gia vá»›i mức lÆ°Æ¡ng vài chục nghìn USD má»—i tháng váºn hành và phí bảo trì bảo dưỡng, sá»a chữa rất cao do phải mua phụ tùng thay thế của chính hãng và nhiá»u khi vì tiết kiệm và thiếu kinh nghiệm nhà thầu còn có thể bị lừa mua phải máy Ä‘ã bị thay thế phụ kiện, máy cÅ© sÆ¡n má»›i lại…
Có thể nháºn thấy nhu cầu mua bán máy nháºp khẩu nhá»™n nhịp tại các tỉnh, Tp có ná»n công nghiệp phát triển nhÆ° Hà Ná»™i, Tp. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Äồng Nai, Bình DÆ°Æ¡ng…hàng loạt các bãi bán máy xây dá»±ng má»c lên. Mặc dù chÆ°a có thống kê chính xác nhÆ°ng Æ°á»›c tính của giám đốc má»™t doanh nghiệp, có khoảng 500 Ä‘Æ¡n vị tham gia nháºp khẩu mặt hàng này.
Thực trạng sản xuất trong nước
Trong quyết định số 186/2002/QÄ-TTg của Thủ tÆ°á»›ng chính phủ vá» phê duyệt Chiến lược phát triển ngành cÆ¡ khí Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn đến năm 2020 quy định chi tiết định hÆ°á»›ng chiến lược của má»™t số ngành và nhóm sản phẩm cÆ¡ khí quan trá»ng (vá» mục tiêu, vá» công xuất, vá» yêu cầu ná»™i địa hoá…). Riêng vá»›i ngành cÆ¡ khí quan trá»ng cÅ©ng được xếp vào nhóm quan trá»ng nhÆ°ng định hÆ°á»›ng chỉ chung chung có 4 dòng “Äầu tÆ° chiá»u sâu, đầu tÆ° má»›i các cÆ¡ sở chế tạo máy xây dá»±ng vá»›i thiết bị và công nghệ hiện đại Ä‘áp ứng cÆ¡ bản nhu câùu sản xuất: váºt liệu xây dá»±ng, thi công xây lắp các công trình lá»›n, các công trình Ä‘ô thị và nông thôn. Phát huy lợi thế đối vá»›i lÄ©nh vá»±c sản xuất kết cấu kim loại trong xây dá»±ng và các dá»± án công nghiệp, táºp trung chế tạo các thiết bị máy xây dá»±ng có Ä‘á»™ phức tạp cao, hiện đại mà thị trÆ°á»ng trong nÆ°á»›c và ngoài nÆ°á»›c có nhu cầu’.
Äi vào thá»±c tiá»…n đến nay trong số 24 dá»± án được CP phê duyệt má»›i chỉ có 3 dá»± án đầu tÆ° nâng cao năng lá»±c sản xuất được triển khai vay vốn Æ°u Ä‘ãi là: Dá»± án đầu tÆ° nâng cao năng lá»±c sản xuất của Cty CÆ¡ khí Hà Ná»™i (110 tá»· đồng); dá»± án thiết bị nâng hạ của Xí nghiệp cÆ¡ khí Quang Trung (Ninh Bình) có số vốn đầu tÆ° là 282 tá»· đồng; dá»± án thiết bị nâng của Tcty CÆ¡ khí Xây dá»±ng được vay vốn 6,082 tá»· đồng Ä‘ang triển khai má»›i xây dá»±ng xong nhà xưởng Æ°á»›c thá»±c hiện được khối lượng công việc đạt 24 tá»· đồng. Äây là những số liệu hết sức khiêm tốn chÆ°a đủ hình thành nét phác hoạ cÆ¡ bản của bức tranh ngành cÆ¡ khí xây dá»±ng Việt Nam.
Các giải pháp để phát triển
Theo Ä‘á» nghị của Hiệp há»™i doanh nghiệp cÆ¡ khí Việt Nam, để các nhà sản xuất trong nÆ°á»›c có thể phát triển sản xuất, trÆ°á»›c hết cần có quy hoạch định hÆ°á»›ng cụ thể chi tiết cho ngành. Chính phủ Æ°u tiên cho các nhà thầu trong nÆ°á»›c được làm tổng thầu EPC, quy định chi tiết tá»· lệ thiết bị máy móc ná»™i địa được sá» dụng trong thi công. Các nhà thầu trong nÆ°á»›c cần phải liên danh liên kết vá»›i nhau, tổ chức phân công sản xuất từng hạng mục sản phẩm thay thế hàng nháºp ngoại. Do công nghệ và trình Ä‘á»™ của cÆ¡ khí máy xây dá»±ng nÆ°á»›c ta trong tình trạng tụt háºu nên các doanh nghiệp cÅ©ng có thể lá»±a chá»n hình thức liên doanh vá»›i đối tác nÆ°á»›c ngoài để tiếp nháºn và sá» dụng thành tá»±u công nghệ hiện đại nhất. Bên canh Ä‘ó, cần chú trá»ng đến công tác nghiên cứu và Ä‘ào tạo, thành láºp trung tâm chuyên môn, viện nghiên cứu, phòng nghiên cứu trá»ng Ä‘iểm... Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng cần há»— trợ chi phí chuyển giao công nghệ mua bản quyá»n, Æ°u tiên dá»± án công nghệ cao…
Vấn Ä‘á» quan trá»ng nhất là chính sách Æ°u Ä‘ãi Æ°u tiên sá» dụng máy xây dá»±ng trong nÆ°á»›c đạt chất lượng, giảm nháºp siêu, giảm thuế nháºp khẩu sắt thép, giảm thuế VAT cho các sản phẩm máy xây dá»±ng dÆ°á»›i 5 %. Thuế nháºp khẩu máy xây dá»±ng hiện nay là 0% , cần phải thay đổi Ä‘ánh thuế nháºp khẩu cao hÆ¡n cho mặt hàng này.
Ông Hoàng Chí CÆ°á»ng – Tổng giám đốc, Tcty Xây dá»±ng Công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) cho rằng: Äầu tÆ° sản xuất máy thiết bị xây dá»±ng cần nguồn vốn rất lá»›n, nếu để tá»± doanh nghiệp xoay sở thì không thể thá»±c hiện được. Các dá»± án sản xuất cÆ¡ khí máy xây dá»±ng trá»ng Ä‘iểm cần được vay vốn đầu tÆ° tài sản cố định từ nguồn vốn tín dụng đầu tÆ° phát triển của nhà nÆ°á»›c vá»›i lãi xuất Æ°u Ä‘ãi đặc biệt giảm thuế và há»— trợ vay lãi xuất thấp vá»›i Ä‘Æ¡n vị có dá»± án đổi má»›i, nâng cao năng lá»±c sản xuất theo hÆ°á»›ng hiện đại hoá, tiết kiệm năng lượng và giảm ô nhiá»…m môi trÆ°á»ng. Nhà nÆ°á»›c bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp vay vốn nÆ°á»›c ngoài hay vón lÆ°u Ä‘á»™ng cho các dá»± án cần vốn lá»›n, chu kỳ sản xuất dài. Và cuối cùng, Nhà nÆ°á»›c và Chính phủ cùng các bá»™ ngành cần kêu gá»i đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài vào lÄ©nh vá»±c sản xuất máy xây dá»±ng trong quá trình xúc tiến thÆ°Æ¡ng mại, quảng bá cÆ¡ há»™i đầu tÆ° tại các sá»± kiện triển lãm, các diá»…n Ä‘àn trong khu vá»±c và quốc tế.